Jahon banki O‘zbekistonda degradatsiyaga uchragan yerlar va o‘rmonlarni tiklash maqsadida 30 yil muddatga 142 mln dollarlik imtiyozli kredit ajratadi. Bundan tashqari, loyiha doirasida yana ikkita trast fond qo‘shimcha 11 mln dollar yo‘naltiradi. O‘rmon xo‘jaligi davlat qo‘mitasiga bir qator vazifalar yuklatilmoqda.
Jahon banki 2022 yil uchun O‘zbekiston YAIM o‘sishi prognozini 4,3 foizgacha yaxshiladi. Ammo Ukrainadagi mojaro sababli o‘sish oldingi prognozdan pastligicha qolmoqda. Qolaversa, O‘zbekiston yaqin ikki yilda Markaziy Osiyo davlatlari orasida eng yuqori iqtisodiy o‘sishni ko‘rsatishi kutilmoqda.
Jahon banki O‘zbekiston hukumatiga moliya sektorini isloh qilish maqsadlari uchun 15 mln dollar imtiyozli kredit ajratadi. Loyihaga ko‘ra, bir qancha davlat banklari xususiylashtiriladi, kichik va o‘rta biznesni qo‘llab-quvvatlash uchun alohida — taraqqiyot banki tashkil etiladi, u eksport qiluvchilarni resurslar bilan ta’minlaydi.
Jahon banki guruhi 2022−2026 yillarga mo‘ljallangan O‘zbekiston bilan yangi hamkorlik dasturini qabul qildi. U uchta strategik maqsadga qaratilgan — xususiy sektorda inklyuziv bandlikni oshirish, inson kapitalini rivojlantirish va «yashil» iqtisodiy o‘sish hisobiga farovonlikni oshirish va barqaror rivojlanish.
Jahon banki prognoziga ko‘ra, Rossiyaga qarshi sanksiyalar va Ukrainadagi inqiroz MDH davlatlari, shu jumladan O‘zbekistonda pul o‘tkazmalarining qisqarishiga olib keladi. Shuningdek, 2022 yilda Rossiya YAIM tushishi va rublning dollarga nisbatan qadrsizlanishi migrantlarning bandligi va daromadlarini kamaytirishi mumkin, bu esa MDHda qashshoqlik muammosini yanada kuchaytiradi.
Jahon banki tadqiqotlari O‘zbekistonda ishga qabul qilish jarayonida har ikki jins vakillariga nisbatan birdek kuchli diskriminatsiya mavjudligini ko‘rsatdi. Ish beruvchilar ish qidirayotganlarning jinsi, yoshi va tashqi ko‘rinishiga oid afzalliklarga urg‘u bergan holda, kamsituvchi xarakterga ega bo‘lgan reklama e’lonlarini joylashtiradilar. Tadqiqot mualliflarining ta’kidlashicha, mehnat bozorida gender tengsizligi bilan bog‘liq stereotiplar juda kuchli.
Jahon banki hisob-kitoblariga ko‘ra, Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi oqibatlari O‘zbekistonda iqtisodiy o‘sish darajasini 3,6% gacha sekinlashtiradi, inqirozgacha bu ko‘rsatkich 6% ga baholangan edi. Ayni paytda xomashyo eksportidan olinadigan daromadlar va xususiylashtirishdan tushumlarning nisbatan yuqoriroq bo‘lishi pul o‘tkazmalariga qaram bo‘lgan uy xo‘jaliklarini moddiy jihatdan qo‘llab-quvvatlash maqsadlaridagi yuqori ijtimoiy soha xarajatlarini qoplaydi, pul o‘tkazmalari qisqarishi va mehnat migrantlarining uylariga qaytishi ortidan mamlakatda kambag‘allik darajasi keskin o‘sishining oldini oladi.
Jahon banki direktorlar kengashi O‘zbekistonga 60 mln dollar miqdorida kredit ajratmoqda. Ushbu mablag‘lar hisobiga mamlakatda soliqlarni hisoblash va to‘lashni avtomatlashtirish darajasini 90 foizga, QQS undirishni 75 foizga yetkazish, soliq hisobotlarini tayyorlash va topshirish vaqtini ikki barobarga qisqartirish maqsad qilingan.
Jahon bankining yangilangan prognozlariga ko‘ra, 2022 yilda Markaziy Osiyo mintaqasiga xorijdan pul o‘tkazmalari hajmi 25% ga qisqarishi kutilmoqda. Mazkur tendensiya Rossiya-Ukraina o‘rtasidagi siyosiy ziddiyatlar sabab Rossiyada iqtisodiy faollikning pasayishi va rubl kursining keskin qulashi bilan izohlangan. O‘zbekistonga xorijdan pul o‘tkazmalari hajmi 2022 yilda 21% ga qisqarishi kutilmoqda.
Jahon banki O‘zbekistonning milliy statistika tizimini modernizatsiya qilish bo‘yicha besh yillik loyihaga 50 mln dollarlik imtiyozli kredit ajratadi. Ushbu mablag‘lar qisman 2023−2024 yillarda o‘tkaziladigan aholini va uy-joy fondini hamda qishloq xo‘jaligini ro‘yxatga olish ishlariga ham yo‘naltiriladi.
Jahon banki Doing Business xalqaro reytingi o‘rniga ishbilarmonlik muhitini baholash bo‘yicha Business Enabling Environment reytingi ustida ishlamoqda. Uning dastlabki konsepsiyasini taqdim etib, respondentlarni bu bo‘yicha muhokamada fikr bildirishga taklif qildi.
Prezident qarori bilan O‘zbekistonda chorvachilik va uning tarmoqlarini rivojlantirish maqsadlari uchun 2022-yilda Jahon bankidan 300 mln dollar kredit mablag‘lari jalb qilinadi. Qolaversa, “Veterinariya fidoyisi” va “Chorvachilik fidokori” ko‘krak nishonlari ta’sis etiladi.
Orolqum cho‘lidan ko‘tariladigan qum va chang bo‘ronlari tufayli yo‘qotishlar Qoraqalpog‘istonda yiliga 44,2 mln dollar yoki YAIMning 2,1 foizini tashkil etadi. Jahon banki tadqiqoti natijalariga ko‘ra, Orol dengizi tubidagi landshaftni tiklash aholining salomatligi yaxshilanishiga olib kelishi va har yili 28−44 mln dollar miqdorida qo‘shimcha foyda keltirishi mumkin.
Jahon banki iqtisodchisi Vinayak Nagaraj O‘zbekistonda UZIMEI mobil qurilmalarini ro‘yxatdan o‘tkazish tizimini «byurokratik, noqulay va fuqarolar uchun foydasiz», deb atab, u «O‘zbekistonni orqaga tortayotganini» ta’kidladi. Huquqshunos Xushnudbek Xudayberdiyev esa davlat organlari o‘z vazifasini bajara olmagani uchun ushbu tizimni «ikki karra telefon solig‘i» deb hisoblaydi. Bloger Shahnoza Soatova esa tizimning «beti qattiq» ekanligini aytdi. UZIMEI operatori tanqidlarga javob berishga harakat qilib ko‘rdi.
Jahon bankining yangi hisobotida O‘zbekistondagi nogironligi bo‘lgan shaxslar duch kelayotgan ko‘plab mumammolar — noqulay infratuzilma va savollarni tug‘diradigan statistika tizimi haqida so‘z yuritiladi.
Jahon banki 2021-yilda O‘zbekiston YAIM o‘sishini 6,2 foizga baholadi. 2022−2023-yillarda iqtisodiy o‘sish mos ravishda 5,6 foiz va 5,8 foiz bo‘lishi kutilmoqda.
Jahon banki 2021 yil bo‘yicha bergan sharhida, pandemiya fonida kechayotgan global miqyosdagi notekis iqtisodiy tiklanish, vaksinalardan foydalanish imkoniyatining tengsizligi, daromad yo‘qotilishidagi farqlar va ta’limdagi tafovutlarni qayd etib, o‘tgan yilni «tengsizliklar pandemiyasi» deb atadi. Bank ma’lumotlariga ko‘ra, pandemiya sabab dunyo miqyosida o‘ta qashshoqlikda kun kechirayotgan aholi soni qariyb 100 millionga yetgan.
«O‘zsuvta’minot» Sirdaryo viloyati hokimi G‘ofur Mirzayevning Xovos tumanida aholini ichimlik suvi bilan ta’minlash loyihasini amalga oshirish jarayonida OTBning 7 mln dollar talon-toroj qilingani haqidagi bayonotini rad etdi. Ta’kidlanishicha, mablag‘larning 6,2 mln dollari Jahon bankiga, 1 mln dollari esa O‘zbekistonga tegishli hamda «ushbu mablag‘lar talon-taroj qilinmagan».
O‘zbekistonga 400 mln ajratgan Jahon banki hamda 162 mln dollar qarz bergan Osiyo taraqqiyot banki, Shavkat Mirziyoyev va Mun Chje In qabul qilgan qo‘shma bayonot, korrupsiyaviy jinoyatni sodir etgan 14 mingdan ortiq mansabdor, narxi arzonlashgan «AI-80» benzini, 2022 yilda kutilayotgan xavf-xatarlar, yangi 50 ming so‘mlik banknotadagi xatoni tan olgan MB va boshqa xabarlar — «Gazeta.uz» ning 17 dekabrdagi eng muhim xabarlari dayjestida.
Jahon bank O‘zbekiston bozor iqtisodiyotiga o‘tishini tezlashtirish maqsadida 400 mln dollar kredit taqdim etadi. Bunda O‘zbekistonga 30 yildan ortiq muddatga past foizli 250 mln dollarlik imtiyozli kredit, shuningdek, qaytarish muddati 12 yildan ortiq bo‘lgan 150 mln dollar miqdoridagi kredit bozor foiz stavkasida taqdim etiladi.
Qo‘shimcha imkoniyatlarga ega bulish uchun saytda ro‘yxatdan o‘ting